किरण गिरी

नेपालको राजनीतिक परिवेशमा नेपाली कांग्रेसको अपरिहार्यता र भूमिका ऐतिहासिक, वैचारिक, र वर्तमान सन्दर्भमा अत्यन्तै महत्वपूर्ण छ । विस्तृत रूपमा यसको अपरिहार्यता निम्न बुँदाहरूमा विश्लेषण गर्न सकिन्छ ।

१. आन्दोलन, परिवर्तन र लोकतन्त्रको संस्थागत विकासमा कांग्रेसको नेतृत्व

नेपाली कांग्रेस नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको अगुवा दल हो । २००७ सालमा राणाशाहीको अन्त्यदेखि २०४६ सालको बहुदलीय प्रजातन्त्र पुनःस्थापना र २०६२/६३ सालको दोस्रो ऐतिहासिक जन आन्दोलन गणतान्त्रिक आन्दोलनसम्म नेपाली कांग्रेसको नेतृत्वदायी भूमिका र योगदान महत्वपूर्ण छ । २०६४ र २०७० सालमा संविधान सभाको निर्वाचन सम्पन्न गर्न र २०७२ सालमा नेपालको संविधान जारी गर्न नेपाली कांग्रेसको राजनीतिक नेतृत्वले मात्रै सम्भव भएको तथ्य हामी कसैले भुल्न हुँदैन । २०७४ सालमा र २०७९ सालमा तीन तहको सरकार स्थानीय, प्रदेश र संसदीय र चुनाव सम्पन्न गरेर नेपाली कांग्रेसले संविधान कार्यान्वयन गर्न र संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्न नेपाली कांग्रेसले नेतृत्वदायी भूमिका खेलेर संविधानको रक्षा गर्न र विधिको शासनलाई बलियो बनाउन अतुलनीय भूमिका रहेको छ । यसर्थ कांग्रेसको आवश्यकता र भूमिका नेपाली राजनीतिमा अपरिहार्य रहँदै आएको छ र रहिरहनेछ ।

२. वैचारिक सन्तुलनको भूमिका

नेपाली कांग्रेसले समाजवाद र प्रजातन्त्रलाई समायोजन गर्दै मध्यमार्गी नीति अवलम्बन गरेको छ । यो नीति नेपालको विविध जातीय, सांस्कृतिक र भौगोलिक संरचनामा सन्तुलन कायम गर्न प्रभावकारी भएको छ । उग्रवामपन्थी र उग्रदक्षिणपन्थीबीचको सन्तुलनकारी शक्तिका रूपमा कांग्रेसको भूमिका महत्वपूर्ण छ ।

३.राजनीतिक स्थिरता र परिपक्वता

नेपाली कांग्रेसको लामो इतिहाँस र अनुभवी नेतृत्वले देशलाई राजनीतिक स्थिरता दिन सक्छ । यो दलले विचार, योजना र कार्यान्वयनमा परिपक्वता, दुरदर्शिता प्रदर्शन गर्दै आएको छ ।

४.सामाजिक न्याय र आर्थिक विकासको प्रवर्द्धन

नेपाली कांग्रेसले समाजवादी लक्ष्य लिएर समानता, न्याय र विकासको अवधारणा अगाडि सारेको छ । ग्रामीण विकास, शिक्षा, स्वास्थ्य, र सामाजिक सेवामा यसले चलाएका कार्यक्रमहरू अत्यन्तै जनमुखी प्रभावकारी छन् ।

५.संविधानको रक्षा र कार्यान्वयन

२०७२ को संविधानले निर्दिष्ट गरेका मूल्य र मान्यतालाई लागू गर्न कांग्रेसको भूमिका महत्वपूर्ण छ । संघीयता, समावेशिता र धर्मनिरपेक्षतालाई बलियो बनाउन यो दल नेपाली कांग्रेसको भूमिका जिम्मेवारी महत्वपूर्ण रहेको छ ।

६.अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र कूटनीति

नेपाली कांग्रेसले लोकतन्त्र र मानवअधिकारको आधारमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउँदै आएको छ । छिमेकी देशहरूसँग सन्तुलित सम्बन्ध राख्न र अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग प्राप्त गर्न कांग्रेसले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ र खेल्दै आएको छ ।

७. वर्तमान चुनौतीहरूसँग जुध्ने सामथ्र्य र राजनीतिक हैसियत

नेपाल अहिले भ्रष्टाचार, अस्थिरता, आर्थिकमन्दी र बेरोजगारीजस्ता चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको छ । यस्ता समस्याहरू समाधान गर्न कांग्रेसले आफ्नो संगठनात्मक क्षमता र नीति निर्माणमा दक्षता प्रदर्शन गर्दै आएको छ र गर्न सक्ने प्रवल सम्भावना छ ।

निष्कर्ष

नेपाली कांग्रेस नेपालको राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक सन्दर्भमा सन्तुलनकारी, अग्रगामी र समावेशी भूमिका खेल्न सक्षम छ । यसको ऐतिहासिक योगदान र वैचारिक आधारले यसलाई नेपालको लोकतन्त्र र विकासको मेरुदण्डका रूपमा स्थापित गरेको छ । वर्तमान राजनीतिक अन्योलता र अस्थिरताका बीच यो दल नेपाली कांग्रेसले पुनः इमानदार, सक्रिय र जवाफदेही भूमिका निर्वाह गर्नु आवश्यक छ । अब कांग्रेस पार्टीमा नयाँ र युवा पुस्ताको नेतृत्व आवश्यक छ ।